Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2010

Θανάσης Παλιούρας: Το αρχαίο Αγρίνιο έχει αδιατάρακτη ιστορία 4.000 ετών

 

Αγία Τριάδα του Μαύρικα

 

«Εγώ είμαι ευχαριστημένος με τα ταπεινά»
τάδε έφη Θανάσης Παλιούρας.
Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται για ταπεινά ευρήματα όλα αυτά που από την αρχαιολογική του σκαπάνη ήρθαν στο φως. Σε έναν τόπο όπου οι ανασκαφές πηγαίνουν με βήματα χελώνας ο Θανάσης Παλιούρας δηλώνει αισιόδοξος και συνεχίζει απτόητος παρ´ όλες τις πόρτες που αντί να ανοίγουν για το νομό κλείνουν. 
Όταν τα χρήματα για το Πανεπιστημιακό τμήμα του πολιτισμού στο Αγρίνιο από το αρμόδιο Υπουργείο ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, εδώ φτάνουν ψίχουλα κάνουν τον Θανάση Παλιούρα να αγανακτεί αλλά δεν το βάζει κάτω. Ελπίζει ότι ο νέος Υπουργός Πολιτισμού δεν θα το παίξει «κινέζος» σχετικά με το Μουσείο. 
Κατά τα άλλα ο τουριστικός οδηγός που εξέδωσαν τα "ΝΕΑ" λέει ότι το Αγρίνιο είναι μια πόλη που δεν έχει τίποτα να δεις. 
Αυτοί που έγραψαν αυτά καλά θα ήταν την επόμενη φορά που θα επισκεφτούν το Αγρίνιο να επιδιώξουν μια συνάντηση με τον κ. Παλιούρα μήπως τελικά δουν εάν αυτά που έγραψαν στον οδηγό είναι αληθινά. 
Πάντως η Αγία Τριάδα στο Μαύρικα είναι το σημαντικότερο μνημείο της πόλης.

Σε ποιους αρχαιολογικούς τομείς έχετε δραστηριοποιηθεί;

Όλοι γνωρίζουν στον αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδος τις έρευνές μου σε θεωρητικό και όχι μόνο επίπεδο. Ασχολήθηκα με θέματα Βυζαντινής Τέχνης και αρχαιολογίας, διάφορα λευκώματα ή τόμους γύρω από τα μεγάλα κέντρα της Ορθοδοξίας, Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Σινά, τους Αγίους Τόπους.
Ένας άλλος τομέας που έχω δραστηριοποιηθεί, είναι ο χώρος των ανασκαφών.
Έβλεπα από τη σκοπιά του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων προς την ιδιαίτερη πατρίδα μου, το Αγρίνιο και δεν θα κρύψω ότι στενοχωριόμουν πάρα πολύ, άλλες εργασίες, δραστηριότητες, ανασκαφές, έρευνες, εκδόσεις που γινόταν στην Ήπειρο, στα Ιωάννινα, πόσο είχε λησμονηθεί η Αιτωλοακαρνανία.
Όλοι ξέρουν πως τα χρόνια 1965 μέχρι 1985, περπάτησα πέντε φορές όλη την Αιτωλοακαρνανία, για να δώσω όλο τον πλούτο των Βυζαντινών μνημείων μέσα από τις έρευνές μου.

Θεωρείτε ότι σταθήκατε τυχερός στις έρευνές σας; Θα θέλατε κάποια μέρα η αρχαιολογική σας σκαπάνη να φέρει στο φως ένα μεγάλο εύρημα;

Όλοι οι ανασκαφείς θέλουν να έχουν την τύχη του Ανδρόνικου. Εγώ είμαι ικανοποιημένος με τα ταπεινά. Με καλύπτουν τα απλά. Αυτά τα οποία βρίσκονται στην καθημερινή ζωή και μέσα από αυτά συνθέτεις μια ολόκληρη ζωή.
Όταν κατεβαίναμε στην Αγία Τριάδα στο Μαύρικα και έβλεπα πως οι άνθρωποι τότε παίρνανε το αρχαίο υλικό και το συνθέτανε με το νέο που είχαν, είπα ότι αυτό δεν ήταν τυχαίο. Εκεί υπήρχε και αρχαίος χώρος. 
Τώρα κάνουμε μια τηλεσκόπηση μέσα από δορυφόρο για να κάνουμε ένα χάρτη της περιοχής που θα μας δείχνει τι γίνεται κάτω από τα 5 μέτρα. 
Είδα ένα μνημείο χτισμένο για να ταφεί μια μεγάλη προσωπικότητα. Χτίστηκε από μαστόρους με αρχιτεκτονική φαντασία. Είναι ένα λιτό κτήριο που αγγίζει τα όρια του κλασσικού. Μέσα σε αυτό το κτήριο υπάρχει σοφός εξαερισμός που τον συναντά κανείς μόνο στην Ακρόπολη και στον Παρθενώνα.

Αρχαία Καλυδώνα
   

Γνωρίζουν πόσο σημαντικός νομός, όσον αφορά τα αρχαιολογικά ή τα βυζαντινά μνημεία, είναι η Αιτωλοακαρνανία;

Όταν όλος ο αρχαιολογικός κόσμος της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού είδαν τι ιστορικό πλούτο έχει αυτός ο τόπος και πόσο παραγκωνισμένος και ριγμένος είναι από απόψεως έρευνας, εγώ έψαχνα τα μνημεία για να φτιάξω όλο αυτόν το κατάλογο. 
Είδα ότι ένα τόπος σπουδαίος ήταν ο χώρος της Βαράσοβας και για αυτό με ειδικές άδειες μέσω του Υπουργείου Πολιτισμού, χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου, ξεκίνησα δέκα χρόνια ανασκαφής στο λόφο της Αγίας Τριάδος στην Κάτω Βασιλική 1980 μέχρι το 1990. 
Εκεί αποκαλύφθηκε μια τεράστια προχριστιανική  βασιλική δυόμισι χιλιάδες τετραγωνικά, η μεγαλύτερη της Ελλάδας. 
Τα αρχαιολογικά δεδομένα και όλη αυτή η αποκάλυψη ανέτρεψε όλα τα ιστορικά δεδομένα για την περιοχή μας, γιατί όλοι οι ευρωπαίοι ιστορικοί έγραφαν ότι ενώ ο χριστιανισμός διαδόθηκε παντού στην ανατολική Μεσόγειο σε δύο περιοχές Αιτωλοακαρνανία και Μάνη εξακολουθούσαν να επιβιώνουν τα παγανιστικά στοιχεία μέχρι τον 8ο αιώνα. 
Σαφώς ο χριστιανισμός διαδόθηκε τον 8ο αιώνα και δώθε, λησμονώντας ότι υπάρχει στην πρώτη οικουμενική σύνοδο το 325 επίσκοπος Ναυπάκτου. Τώρα πλέον με τις πολλές ανασκαφές που απέδειξαν ότι υπήρχαν πολλές βασιλικές που βγαίνουν και ιδιαίτερα με την εκκλησία στην Κάτω Βασιλική ανετράπη όλο αυτό το σκηνικό. Πέρα από τα ευρήματα που μπορούν να καλύψουν ένα ολόκληρο μουσείο. 
Είχα μείνει με τον πόνο ότι η Αγία Τριάδα στο Μαύρικα από τότε που ήμουν φοιτητής δεν θα έβγαινε στο φως. Φαινόταν από τον τρούλο και πάνω. Γνωρίζαμε τι υπήρχε αλλά όχι τι κρύβονταν από κάτω.


Έχουν γίνει πολλές ανασκαφές ή όχι στο νομό μας;

Στην Αιτωλοακαρνανία έχουν γίνει πολύ λίγες ανασκαφές. Όλα αυτά τα χρόνια που ήμουν καθηγητής στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, προσπαθούσα όλα τα παιδιά που ερχόταν στο αρχαιολογικό- ιστορικό τμήμα, να τα προσελκύσω στον αρχαιολογικό χώρο. Δεν σου κρύβω ότι όλα αυτά τα χρόνια από την Αιτωλοακαρνανία έχω βγάλει πάνω από 40 αρχαιολόγους. Αυτή τη στιγμή έστω και με συμβάσεις αυτά τα παιδιά δουλεύουν στις αρχαιολογικές ανασκαφές.
Έβλεπα ότι όπου γίνονταν ανασκαφές ξεκινούσαν ντόπιοι. Για το λόγο αυτό η Κρήτη είναι πρώτη στις ανασκαφές. Έχει βγάλει πολλούς αρχαιολόγους.

Περιμένατε ότι θα φέρνατε στο φως τόσο σημαντικό εύρημα; Υπάρχει διάθεση υποστήριξης σε όλα αυτά;

Η πρώτη δουλειά που κάνει ένας αρχαιολόγος είναι η ανίχνευση του χώρου. 
Κανείς δεν είχε φανταστεί και με τις συζητήσεις που είχα με συναδέλφους ότι θα πέφταμε πάνω σε μαυσωλείο του 6ου αιώνα. 
Κανείς δεν είχε φανταστεί ότι θα παρουσίαζε η Αγία Τριάδα στο Μαύρικα τόσα αξιόλογα στοιχεία τα οποία μερικά από αυτά είναι μοναδικά. Δεν υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο. 
Κανείς δεν φανταζόταν ότι μέσα στα νερά θα μπορούσε να συντηρηθούν τοιχογραφίες. Τώρα τις έχουμε σκεπάσει και το μεγάλο μας πρόβλημα είναι η πλήρης αποστράγγιση του νερού. Η μελέτη είναι έτοιμη. Αλλά όλα αυτά καθυστερούν γιατί δεν υπάρχουν τα χρήματα. 
Δυστυχώς ποτέ δεν γίνονται όλα μαζί. Οι ανασκαφές γίνονται με φάσεις. Έχουμε ψάξει όλο το μνημείο. Τελείωσε η ανασκαφή. Κράτησε από το 2001 έως το 2006. Τώρα βρισκόμαστε στη φάση της περαίωσης συντήρηση του μνημείου, γιατί έχει ένα βαθμό επικινδυνότητας.  Συνεχίζουμε να κάνουμε στερεώσεις θα κλείσουμε και ένα παράθυρο στον τρούλο που είχε καταπέσει από τα χρόνια. 
Είναι όλα τα σχέδια έτοιμα που χρειάζονται για τη μελέτη. Ταυτόχρονα είναι έτοιμα και όλα τα τοπογραφικά. Πρέπει να προωθήσω τη μελέτη αποστράγγισης και έχω εναποθέσει πια τις ελπίδες μου στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και συγκεκριμένα στα ΠΕΠ. 
Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 300.000 ευρώ και περιμένουμε να ενταχθεί στο Δ΄ ΚΠΣ. 
Αν αποστραγγιστεί το μνημείο θα το συντηρήσουμε και μετά θα το αναστηλώσουμε. Φυσικά θέλουμε περισσότερα χρήματα για την αναστήλωση. Όταν όμως αποστραγγιστεί δεν θα ταλαιπωρείται, ούτε θα κινδυνεύει. Από κει και ύστερα με λίγα λίγα χρήματα, σιγά σιγά θα το αναστηλώσουμε. 
Στο παρελθόν είχα ζητήσει την υποστήριξη της ΔΕΗ αλλά δεν την πήρα, παρόλο που κάποιοι μιλούν για αντισταθμιστικά οφέλη.

Αρχαία Στράτος

Τι κάνει αυτό το μνημείο τόσο πολύ σημαντικό;

Είναι στα όρια της πόλης του Αγρινίου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Ακόμη και ο τουριστικός οδηγός που εκδόθηκε από τα ΝΕΑ και χρηματοδοτείται και από το ΥΠΠΟ,  λέει ότι η πόλη του Αγρινίου δεν έχει τίποτα να δείξει και όλοι όσοι περνάνε φεύγουν. 
Και εγώ αναρωτιέμαι: Η πόλη δεν έχει; Η αρχαία πόλη δεν έχει; Εδώ η αρχαία πόλη έχει αδιατάρακτη ιστορία 4.000 ετών. Άρα όποιος το λέει αυτό δεν έχει διαβάσει τίποτα.

Βοηθούν οι τοπικοί παράγοντες να αναπτυχθεί ο αρχαιολογικός και ο Βυζαντινός τουρισμός;

Όχι δεν βοηθούν να αναπτυχθεί ο τουρισμός γιατί οι αρχαιολογικές ανασκαφές πάνε με ρυθμό χελώνας. Έπρεπε κάποια να αναδειχθούν. Η μοναδική προσπάθεια ανάδειξης αρχαίου μνημείου ως τώρα είναι η αρχαία Πλευρώνα, όπου σήμερα είναι επισκέψιμη. 
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η Αιτωλία έχει 28 αρχαίες πόλεις περιτειχισμένες και η Ακαρνανία 29
Η Αιτωλοακαρνανία έχει 60 αρχαίες πόλεις και από αυτές έχουν ανασκαφεί σε ένα βαθμό η Καλυδώνα 1920-1930, το Θέρμο 1930-1937, λίγο οι Οινιάδες, η Στράτος τα τελευταία χρόνια και τώρα αρχίζει δειλά δειλά η Παλαιομάνινα. Τίποτε άλλο. 
Όλες οι πόλεις είναι περιτειχισμένες, είναι χαμένα μέσα όλα τα ερείπια.

Θέατρο Οινιαδών

Που βρίσκεται όμως το κλειδί;

Στο πανεπιστημιακό τμήμα του Αγρινίου. Στο τμήμα πολιτισμού. Είναι ο λόγος για τον οποίο έγινε. Για να βγάλει στελέχη που θα σκάψουν όλο το νομό. 
Αλλά  για το τμήμα πολιτισμού το Υπουργείο Παιδείας δίνει 500.000 ευρώ και στο Αγρίνιο φτάνουν μόνο τα 5.000 ευρώ. Τα άλλα μένουν στα Ιωάννινα. Γι´ αυτό πρέπει πάση θυσία να αυτονομηθεί.

Που βρίσκεται το Αρχαίο Αγρίνιο; Εσείς θα διακινδυνεύατε μια πρόβλεψη;

Αυτή την ώρα έχουμε ανακαλύψει 27 αρχαίες θέσεις στο Αγρίνιο. 
Μέχρι το 2000, επειδή εδώ δεν υπήρχε αρχαιολογική υπηρεσία, δεν ελέγχονταν τα θεμέλια σπιτιών, πολυκατοικιών και άλλων οικοδομημάτων που ανοίγονταν. Αυτό σημαίνει ότι έγινε πολύ μεγάλη καταστροφή. Σημαίνει πως ό,τι έχει χτιστεί τα τελευταία 150 χρόνια, στο χώρο του Αγρινίου χτίστηκε πάνω στην αρχαία πόλη. 
Σήμερα κανείς δεν ανοίγει θεμέλια εάν δεν υπάρχει υπάλληλος από την αρχαιολογική υπηρεσία. 
Με τις ανασκαφές που έκανε ο Μελιάδης με χορηγία των Αφών Παπαστράτου το 1920, εντόπισε ανάμεσα στον Άγιο Κωνσταντίνο και τα Διαμαντέικα. Τότε είπε ότι εκεί ήταν το αρχαίο Αγρίνιο, επειδή είχε βρει μια στοά με καταστήματα δεξιά και αριστερά και θεώρησε ότι εκεί ήταν η αρχαία αγορά. 
Επίσης βρήκε ένα σύνορο αμέσως μετά τον Άγιο Κωνσταντίνο, μια στήλη που έγραφε Αγρίνιο και βρίσκεται στο Μουσείο. Σήμερα όμως φαίνεται ότι δεν ήταν εκεί. Από εκεί άρχιζε.
Όταν στην οδό Μελεάγρου βρίσκονται 4 τάφοι κλασσικής περιόδου με πολλά κτερίσματα μέσα, απέναντι από τον Άγιο Δημήτριο κτίσματα, ευρήματα και διάφορα αντικείμενα αρχαιολογικά ή υστεροκλασσικά του 3ου πΧ αιώνα, απέναντι από το ΚΤΕΛ, στο πανεπιστήμιο απέναντι μικρός οικισμός από ερείπια τεσσάρων πέντε κτισμάτων 2ου πΧ και 3ου μΧ αιώνα. 
Τελευταία στο αρχαιολογικό μουσείο απέναντι βρέθηκε ολόκληρο εργαστήριο κεραμικής. Εργαστήριο κεραμικής σε όλη την περιοχή μέχρι την Κέρκυρα είχε βρεθεί μόνο στην Άρτα.

Που βρίσκεται το θέμα του αρχαιολογικού Μουσείου Αγρινίου;

Η μεγάλη μου ελπίδα τώρα είναι ο νέος Υπουργός Πολιτισμού. Μίλησα με τον κ. Λιάπη είκοσι περίπου ημέρες πριν σε κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο και μου είπε ότι μόλις επιστρέψει από το ταξίδι του στην Κίνα θα συζητήσουμε πως θα ξεκινήσουμε τις αποθήκες Παπαπέτρου για Μουσείο Αγρινίου. 
Εγώ θέλω να τον φέρω στο Αγρίνιο για να δει όλο αυτό το οικοδόμημα και αμέσως να γίνει μια πρώτη μελέτη ανάπλασης του χώρου. Παλαιότερα έχω κάνει την πρόταση να στεγαστούν τα μουσεία Κλασσικό και Βυζαντινό.


Από άρθρο της εφημερίδας "ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ"

Οι φωτογραφίες είναι του Βαγγέλη Δούτσιου

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αν έχετε περισσότερες πληροφορίες για τα θέματά μας, καθώς και διορθώσεις ( "ουδείς αλάνθαστος...."), γράψτε μας στο gitsanas@gmail.com

Στείλτε μας και δικές σας σκέψεις, φωτογραφίες, κείμενά σας, ποιήματα στο gitsanas@gmail.com